Aangepaste communicatie
Hieronder vindt u 15 tips om duidelijker informatie over te brengen aan patiënten met een auditieve beperking. Deze tips staan niet in een vaste volgorde.
1. Bespreek welke vorm van communicatie het beste werkt
Dit is de allerbelangrijkste tip. Hoe goed een patiënt u kan begrijpen hangt af van een hele boel variabele factoren. Hieronder vindt u een voorbeeld:
Patiënten die doof geboren zijn hebben vaak gebarentaal als moedertaal in plaats van een gesproken taal zoals Nederlands. Dit betekent dat ze deze taal zowel schriftelijk als mondeling niet begrepen wordt. In de meeste gevallen heeft dit ook als gevolg dat deze patiënten geen computers kunnen gebruiken. Ten slotte is de informatie van op websites meestal niet beschikbaar in gebarentaal. Het gevolg hiervan is dat deze patiënten niet zelfstandig informatie kunnen opzoeken in verband met uw gezondheidszorginstelling of hun behandeling.
Het bovenstaande voorbeeld duidt aan dat niet elke tip toepasbaar is op elke patiënt. Daarom is het aan te raden om bij het eerste contact te bespreken wat de beste manier van communicatie is bij die patiënt. Hierdoor kan u inschatten welke van deze tips er wel of niet zullen helpen. Het is ook aan te raden om de manier van communiceren toe te voegen aan het patiëntendossier. Zo weten uw collega's ook hoe ze het best met deze patiënt in gesprek kunnen gaan.
2. Trek de aandacht
Alvorens u begint te spreken tegen iemand met een auditieve beperking is het altijd aan te raden om eerst de aandacht van de patiënt te trekken. Zo weet de patiënt dat u zijn focus nodig heeft en dat hij zijn best moet doen om u te begrijpen.
U kan de aandacht op verschillende manieren trekken. De meest aangename manieren voor dove patiënten zijn een tikje op de schouder of zwaaien in de richting van de patiënt. Afhankelijk van de situatie kan u ook de aandacht trekken door het licht kort aan en uit te doen. Bij hardhorige patiënten werken deze tips uiteraard ook. Bij deze patiënten kan u echter ook eerst de naam van de patiënt proberen gebruiken.
3. Hou oogcontact
Een derde tip bij de communicatie met doven en hardhorigen is om oogcontact te maken en deze voldoende te behouden. In de eerste plaats is voldoende oogcontact maken een vorm van beleefdheid. Zo voelt de patiënt zich gerespecteerd en voelt hij zich voldoende betrokken bij zijn eigen zorverleningsproces. Ten tweede geeft u bij het behouden van oogcontact aan dat u de aandacht (nog steeds) nodig hebt.
4. Herhaal op een andere manier
Tijdens een gesprek met een patiënt die een auditieve beperking heeft, is het niet vreemd dat u af en toe iets moet herhalen. Wanneer u dit vaak moet doen tijdens een gesprek kan dat soms ongemakkelijk aanvoelen. Om op een natuurlijke manier te blijven antwoorden op de vragen van de patiënt kan u gebruik maken van een andere formulering aan de hand van synoniemen. Dit kan uw gesprekspartner ook helpen bij het begrijpen van de informatie.
5. Vraag of alles duidelijk is
Patiënten met een auditieve beperking vinden het soms lastig om iemand te vragen iets te herhalen. Ze willen zorverleners niet graag lastig vallen en durven daarom niet altijd door te vragen. Toch is het uiteraard belangrijk dat de patiënt alles goed begrepen heeft. Daarom is het aan te raden om als zorgverlener zelf te vragen of de patiënt alles duidelijk vindt. Wanneer u dat doet, verlaagt dat de drempel om onduidelijkheden aan te kaarten.
6. Spreek luider
Deze tip is best vanzelfsprekend. Als een hardhorige patiënt u niet goed hoort, kan u luider spreken zodat hij u wel hoort. Voor dove patiënten werkt deze tip helaas niet. Het is echter ook belangrijk om te beseffen dat mensen met een auditieve beperking het niet altijd leuk vinden wanneer mensen moeten roepen om een boodschap over te brengen. Verhoog uw stemgeluid dus met mate en hou steeds rekening met de privacy van de patiënt. Het is bijvoorbeeld niet professioneel om persoonlijke gegevens door de gang te roepen.
7. Articuleer beter
Beter articuleren is een vorm van aangepast communiceren die een erg grote impact heeft op hoe goed een patiënt u begrijpt. Zowel bij dove als hardhorige patiënten helpt het om te letten op uw articulatie omdat beide soms liplezen om gesprekken te volgen. Een betere articulatie maakt het voor deze patiënten makkelijker om te liplezen.
7. Kies de omgeving strategisch
Het strategisch kiezen van de omgeving is een effectieve manier om ruis te vermijden in uw communicatie met hardhorige en dove patiënten. Let bij het kiezen van een omgeving op de drukte en het achtergrondlawaai. Ook kan u zich samen met de patiënt afzonderen naar een kamer met een goede akoestiek.
8. Kies uw positie in de ruimte strategisch
Deze tip is een geschikte aanvulling op de vorige: kies uw positie in de ruimte strategisch. Schijnbaar kleine factoren zoals uw positie in de kamer kunnen een invloed hebben op de mate waarin de patiënt u begrijpt. Het kan eventueel helpen voor de patiënt als hij met zijn rug tegen een muur zit. Hierdoor kan het geluid van uw stem beter weerkaatsen richting de patiënt.
9. Sta met uw gezicht richting een lichtbron
Door met uw gezicht richting een lichtbron te staan vergroot u de kans dat de patiënt succesvol kan liplezen. Bij voorkeur komt dit licht van een natuurlijke lichtbron, zoals de zon. Indien zonlicht geen optie is, is eender welke andere lichtbron een bruikbaar alternatief.
10. Doe uw mondmasker uit
Deze tip dient enkel toegepast te worden bij minimaal besmettingsgevaar! Voor patiënten met een auditieve beperking zijn mondmaskers verschrikkelijk voor de communicatie. Wanneer een zorgverlener een mondmasker draagt, zorgt dat ervoor dat ze niet meer kunnen liplezen. Zelfs een groot deel van de mimiek zit verborgen achter het masker waardoor ze het moeilijker vinden om situaties in te schatten en de emoties achter uw woorden te ontdekken.
11. Gebruik visuele middelen
Aan de hand van visuele middelen zoals pictogrammen en video's kan u complexere informatie op een simpelere manier overbrengen. Deze video's kunnen voorbeelden of een situatieschets geven en kunnen eventueel Vlaamse gebarentaal bevatten om de dove patiënten te ondersteunen.
12. Schrijf informatie op
Het is aan te raden om belangrijke informatie op te schrijven. Wanneer de patiënt Nederlands kan lezen is dit een betrouwbare vorm van ondersteuning bij de uitwisseling van informatie. U kan dit op de ouderwetse manier doen, met pen en papier, of u kan ervoor kiezen om te typen op een computer, tablet of gsm.
13. Toon waar meer informatie te vinden is
Tijdens het gesprek kan u de patiënt tonen waar hij zelf informatie terug kan vinden. Eenderzijds kan u de patiënt misschien voorstellen aan de website van de zorginstelling, indien de patiënt overweg kan met de computer. Anderzijds kan u informatiebrochures meegeven. Informatiebrochures zijn handig voor patiënten die minder goed overweg kunnen met de digitale wereld.
14. Leer het handalfabet
Het handalfabet leren is een 'low cost, high value' vaardigheid. Het is gemakkelijk om aan te leren en wanneer u het beheerst, kan u in principe alles zeggen. Het nadeel is wel dat vingerspellen een tragere manier is om gesprekken te voeren.
Hieronder vindt u een flyer van 'VGT Leren' die u kan gebruiken om het alfabet te leren. Deze flyer kan u eventueel uithangen aan het secretariaat van waar u werkt.
15. Plan extra tijd in
Als zorgverlener is het belangrijk om er van bewust te zijn dat patiënten met een auditieve beperking wat extra tijd nodig hebben. De communicatie verloopt minder vlot en dat neemt tijd in beslag. De gezondheidszorg sector is een sector waarin de zorgverleners zo veel mogelijk patiënten proberen te helpen in de beperkte tijd die ze hebben. Door een klein beetje meer tijd in te boeken houdt u de zorgkwaliteit hoger en uw stressniveau lager.